Magia wspólnoty

• Moja wystawa to dokumentacja życia religijnego grup emigrantów w Chicago. Fotografowałem te aspekty religii, które są bliskie ich tożsamości etnicznej i dziedzictwu kulturowemu. Dla większości emigrantów religia pozostaje na zawsze tradycyjnym łącznikiem z ich pierwotną ojczyzną i pomaga w asymilacji z innymi grupami społecznymi w Ameryce. Mieszkając przez wiele lat w Chicago, często fotografowałem środowiska emigrantów, przede wszystkim pracując jako fotograf dla projektu dokumentalnego CITY 2000. Spędziłem wtedy wiele dni, obserwując obrzędy w świątyniach, kościołach, synagogach i meczetach, dokumentując także procesje i wydarzenia religijne na ulicach miasta. Wiele grup wyraża swoją wiarę w bardzo podobny sposób – poprzez modlitwy, muzykę, śpiewy oraz dzielenie się jedzeniem typowym dla krajów, z których pochodzą. Fotografia jest uniwersalnym środkiem komunikacji między ludźmi, dlatego mam nadzieję że moje zdjęcia są zrozumiałe dla wszystkich, a ich humanistyczny charakter jest i będzie zawsze aktualny.

Zbigniew Bzdak, styczeń 2024

Wszyscy jesteśmy migrantami

Nie byłoby współczesnych społeczeństw, gdyby od zarania dziejów ludzie nie przenosili się do nowych miejsc zamieszkania.
…Historia ludzkości to historia migracji, w dodatku historia, która ciągle trwa. Stany Zjednoczone, które pokazuje Zbyszek Bzdak, zostały założone przez migrantów.
…Migracje będą nam towarzyszyły w przyszłości, eksperci są co do tego zgodni. Zmiany klimatyczne, wojny i konflikty, a także potrzeby rynków pracy będą powodowały dalszą mobilność znacznych grup ludzi. W publicznej dyskusji na te tematy dominuje jednak spojrzenie systemowe. Mówi się o „falach”, „napływach” migracji, o „ruchach migracyjnych”. W dyskusji często umyka, że migracja to ludzie, osoby, z ich marzeniami, potrzebami, radością, także wiarą. Potrzebujemy bardzo przypomnieć sobie, że migracja to nie makroekonomiczna strategia, tylko osoba, która myśli i czuje.…Zbyszek Bzdak, od dekad dokumentujący życie Chicago, gdzie polska diaspora ma swoje ugruntowane miejsce, pokazuje tym razem obraz różnorodności religii tego miasta.
…Wędrówka po obrzędach religijnych Chicago to wędrówka po społecznościach, które tworzą to miasto. Dla wielu ludzi religia to kotwica, która przytrzymuje ich na swoim miejscu w rzeczywistości. Migracja to niemal zawsze wielka życiowa zmiana – bez względu na to, czy jest ostatnim ratunkiem z opresji, czy wymarzonym wyborem. Oczywiście, bardzo często to zmiana na lepsze: osoby poszukujące bezpieczeństwa znajdują to bezpieczeństwo; osoby poszukujące pracy znajdują pracę; ci, którzy podążają za przygodą albo miłością swojego życia, znajdują to, czego szukają. ..Przybywając do nowego kraju, bez względu na motywacje, ludzie często przechodzą jednak szok kulturowy. Dla niektórych to bardzo trudne doświadczenie, nawet traumatyczne.
…Kościół, meczet, synagoga czy świątynia hinduistyczna dają niektórym migrantom i migrantkom poczucie nie tyle (lub nie tylko) poczucie religijnej przynależności, ale także po prostu znajomą przestrzeń – znane z domu rytuały i obrzędy, których nie trzeba się uczyć – można wejść w nie jak w znajome buty. Poczuć się swobodnie, wśród zrozumiałych ludzi, mówiących w znanym języku. Ludzie przychodzą do swoich świątyń także po to, żeby nie być przez chwilę obcym, nie być samemu. Nie być przybyszem, nie być migrantem.
…Poczuć łączność z samym sobą, którym człowiek był, zanim wyjechał.

Agnieszka Kosowicz, listopad 2023 (fragmenty tekstu do katalogu wystawy w Galerii Fotografii B&B, Bielsko Biała, 2024)

Fotografie od lewej do prawej / archiwum autora/ BWA Kielce, 30.10.2025

• Zbigniew Bzdak Chicago 2000. Procesja włoskich imigrantów ze statuetką Santa Maria Incoronata w kościele St. Therese
  Chinese Catholic Mission w dzielnicy Chinatown, Chicago, 10.09.2000 /
• Zbigniew Bzdak_Chicago 2000. Ofiara ogniowa podczas festiwalu świateł Diwali w Gayatri Pariwar Yugnirman, hinduskiej świątyni znajdującej nad sklepem w dzielnicy Rogers Park, Chicago, 12.11.2000
• Zbigniew Bzdak_Chicago 2000. Ofiara ogniowa podczas festiwalu świateł Diwali w Gayatri Pariwar Yugnirman, hinduskiej świątyni znajdującej nad sklepem w dzielnicy Rogers Park, Chicago, 12.11.2000
• Zbigniew Bzdak_Chicago 2000. Ceremonia ślubna Wondwosen Yimer i Yeshi, imigrantów z Etiopii w etiopskim kościele prawosławnym Tseion Medhanealem w dzielnicy South Deering, Chicago, 21.11.2000
• Zbigniew Bzdak_Chicago 2000. Msza Święta w dniu Guadalupe w kościele Our Lady of Tepeyac w meksykańskiej dzielnicy Little Village, Chicago, 12.12.2000
• Zbigniew Bzdak_Chicago 2000. Msza Święta w dniu Guadalupe w kościele Our Lady of Tepeyac w meksykańskiej dzielnicy Little Village, Chicago, 12.12.2000

Zbigniew Bzdak – doświadczenie emigracji

Ludzie imigrujący do Stanów Zjednoczonych zapełniają swoje walizy, pakunki i kufry rzeczami, które wydają się im niezbędne dla rozpoczęcia nowego życia w warunkach nieznanych, niepewnych, a nawet zatrważających. Czasami przybywają tylko z tym, co mają na sobie. Ich ekwipunek to jedna sprawa, a istotne jest też to, co większość z nich przynosi w swoich sercach, coś niematerialnego, choć realnego: wiara i nadzieja na swobodne praktykowanie swoich przekonań religijnych oraz tradycji kulturowych. Ponieważ Chicago i inne miasta są przepełnione masowym napływem migrantów z Ameryki Środkowej to kościoły, meczety, synagogi i świątynie, jak też organizacje społeczne o charakterze religijnym, starają się wspierać rodziny migrantów ułatwiając im przystosowanie się do miejscowych warunków i wejście na drogę do prosperity.

Zbigniew Bzdak, który jest również migrantem dokumentował doświadczenia imigrantów, którzy przez wybór albo okoliczności szukali bezpieczeństwa i wolności w USA, a później starali się zachować i kultywować swoją kulturę i wiarę. Zbigniew Bzdak w dzieciństwie, które upłynęło mu w Polsce, wziął udział w pielgrzymce do Częstochowy i głęboko poruszyła go wówczas ceremonialność takiego wyznania wiary. Po latach, dzięki profesjonalnej biegłości w posługiwaniu się fotografią, mógł odnowić to odczucie i dać mu wyraz poprzez dokumentowanie religijnych tradycji

imigrantów. Doświadczenie fotoreportera oraz głębokie artystyczne motywacje czynią ze Zbigniewa Bzdaka mistrza fotografii, któremu niewielu może dorównać wielkością dorobku i przenikliwością spojrzenia. W jego fotografiach obecna jest klarowność wizji oraz autentyzm odczuć, przez co nie są one tylko prostą rejestracją faktów, ale także apelem o poczucie się częścią tego, na co patrzymy. Bzdak nakłania nas, abyśmy byli obecni i uważni. Fotografowanie praktyk religijnych może być frustrującym zajęciem. Łatwo można poczuć się intruzem podczas fotografowania ludzi, którzy się modlą lub medytują, jednak wrażliwość Bzdaka pozwala mu odnajdywać się w tych sytuacjach i pozyskiwać zaufanie zarówno uczestników takich zgromadzeń, jak i ich liderów. Swoim postępowaniem dowodzi, że pragnie przede wszystkim sprawdzić się jako życzliwy i rzetelny dokumentalista tradycji ich kultury.

Kiedy w 1999 roku Bzdakowi zaoferowano współuczestnictwo w projekcie o historycznym znaczeniu, którego celem miało być stworzenie fotodokumentacji: CITY 2000 – Chicago In The Year 2000, zaproponował on jako swój wkład zajęcie się tematem praktyk religijnych wśród imigrantów w Chicago. Przez rok intensywnie angażował się w dokumentowanie chrzcin, pielgrzymek, nabożeństw i akcji modlitewnych, co przyniosło bogatą i przejmującą wizualną opowieść o społecznościach spajanych poprzez wiarę, co jest także fenomenem wzmacniającym więzy pomiędzy ogółem mieszkańców Chicago. W przenikliwych spojrzeniach Bzdaka przez obiektyw jego kamery pojawiają się między innymi żydowscy zwolennicy nauk rabina Lubawicza, kambodżańscy mnisi, prawosławni kapłani i pielgrzymujący polscy katolicy, których możemy zacząć rozumieć oraz wczuwać się w to, kim są i w co wierzą. Ta wystawa dowodzi, że dla Bzdaka wciąż aktualizująca się historia imigracji i religii jest tematem, który intrygował go już od wielu dekad.

Artyści sztuk wizualnych przez stulecia przedstawiali nam wyobrażenia Boga i niebios. Współczesna twórczość Zbigniewa Bzdaka ukazuje zjawiska potwierdzające istnienie religijnej gorliwości w naszych ziemskich społecznościach, gdzie Bóg, oświecenie i duchowość żyją w tych, którzy wierzą.

Michael Zajakowski, październik 2023

Zbigniew Bzdak

Urodził się w 1955 roku w Radomsku. W czasach licealnych (1970–1974) zaczął fotografować w kółku fotograficznym przy Domu Kultury w Radomsku. Następnie studiując fizykę jądrową na AGH (1974–1979) w Krakowie, współpracował ze Studencką Agencją Fotograficzną, a w roku 1976 był współzałożycielem Grupy Twórczej SEM, z którą brał udział w wielu akcjach i wystawach. Wtedy współpracował też z pismami studenckimi „Magazyn Studencki”, „Student”, „Politechnik” i magazynami ilustrowanymi „Razem” oraz „itd.”. W 1978 roku został laureatem nagrody „Czerwona Róża” dla fotoreporterów studenckich.
W 1979 roku wyjechał z Polski jako fotograf z ekspedycją kajakową Canoandes ’79 (Klub „Bystrze” przy AGH) do Meksyku i Peru, gdzie przez dwa lata dokumentował eksploracje nieznanych rzek w Ameryce Łacińskiej. Jego zdjęcia z pierwszego przepłynięcia Amazonki od źródeł do oceanu zostały opublikowane w roku 1987 przez „National Geographic Magazine” oraz w książce Joe Kane Running the Amazon. Następnie przez wiele lat współpracował z „National Geographic Magazine”, fotografując kolejne wyprawy kajakowe do najgłębszego kanionu na świecie Colcaw Peru, opublikowane w magazynie w 1993 roku. Inne projekty to eksploracja i pomiary źródeł rzeki Amazonki wperuwiańskich Andach oraz dokumentowanie życia mało znanego szczepu Indian Waorani w amazońskim regionieEkwadoru. Mieszkał wtedy w stanie Wyoming w USA, gdzie był fotoreporterem w stanowej gazecie „Casper Star-Tribune”. W 1990 roku wydał album fotograficzny zatytułowany Living in Wyoming, Settling for More z tekstem Susan Anderson. Album ten został nagrodzony w 1991 przez prestiżowy magazyn „Communication Arts” jako książka roku.
W roku 1991 przeprowadził się do Chicago, gdzie pracował w gazecie „The Times” w stanie Indiana, najpierw jako fotoreporter, a później jako dyrektor działu fotografii. Rok 2000 spędził, fotografując życie religijne imigrantów w Chicago do dokumentalnego projektu CITY 2000. Zdjęcia z tego projektu były wielokrotnie wystawiane w galeriach i muzeach w Chicago oraz wydane jako album fotograficzny, a następnie wszystkie zdjęcia weszły do specjalnej kolekcji na Uniwersytecie Illinois w Chicago. Po zakończeniu projektu w 2001 roku prowadził przez rok zajęcia z fotografii na Columbia College Chicago, a następnie w latach 2002–2020 był fotoreporterem w „Chicago Tribune”, gdzie dokumentował wydarzenia krajowe i międzynarodowe, m.in. huragan Katrina i wojnę w Iraku.
W roku 2008 fotografował kampanię wyborczą prezydenta Baracka Obamy i jego pierwsze miesiące w Białym Domu. Jego fotoreportaże i filmy wideo były wielokrotnie nagrodzone w konkursach prasowych, a w 2015 roku dostał Emmy Award za film dokumentalny Kenwood’s Journey.
W marcu 2024 roku został członkiem Związku Polskich Artystów Fotografików oraz autorem dwóch wystaw Sweet Home Chicago w ZPAF Gallery w Krakowie i Magia Wspólnoty w B&B Gallery w Bielsku Białej. Obecnie mieszka w stanie Michigan, pracuje nad własnymi projektami i wystawami oraz porządkowaniem obszernego archiwum fotograficznego.